Ks. A. SZ. [P. Szelążek], Rec. ks. H. Przeździecki, Do robotników, Warszawa 1905, Wiadomości Pasterskie 1(1905) nr 9, s. 608 – 609.
Do robotników.
Dwa przemówienia ks. prof. H. Przeździeckiego w kościele św. Floriana na Pradze d. 6 i 20 maja 1905 r., Warszawa, str. 24, kop. 5.
Przemówienie pierwsze o tym, co Kościół w osobie Pana Jezusa, apostołów i ich następców zdziałał dla dobra ludzkości, na polu religijnym, obyczajowym (rodzina, kobieta), społecznym (niewolnictwo, cechy), naukowym, (zakonnicy), na polu miłosierdzia (dziewice) i uszlachetnienia pracy, wprowadzenia sprawiedliwości. Niekiedy brak wyraźnego związku z omawianą sprawą, choć go łatwo było zaznaczyć autorowi, oraz za mało może powiedziano o obecnej akcji Kościoła.
Drugie przemówienie, wzorowane na liście pasterskim abpa Bilczewskiego ma za treść środki poprawy losu. Autor główny nacisk kładzie na środki religijno-moralne, pobieżnie wspominając o innych. Takie traktowanie rzeczy nie zawsze przemówi do sumienia obałumoconego robotnika. Nadto same środki religijno-moralne nie wystarczą. Autor, mówiąc o potrzebie nauki nie ma na myśli wyłącznie prawdy wiary św., a wszak, skoro chodzi o podniesienie dobrobytu, dla rolnika np. ogromne ma znaczenie nauka rolnictwa. Rozumie się ani mowy być nie może o porównywaniu obiektywnej wartości prawd wiary św. i agronomii.
Mimo te przemówienia — nie oceniam strony formalnej — jako kazania o treści socjalnej przydadzą się każdemu kapłanowi, zwłaszcza w miejscowościach, gdzie jeszcze nie rozgorzały namiętności. W końcu dodam, że, zdaje mi się, autor dla strajku jest za łagodny. Mniemam, że „niższa płaca od słusznej” nie unieważnia jeszcze kontraktu, lecz tylko praca niesprawiedliwa, [s. 609] nie wystarczająca na utrzymanie, a poniewolna czyni kontrakt nieważnym in ipso actu.
Ks. A. Sz.